Uit de Klink van 1995: Bevrijdingsdag 5 mei 1995, vijftig jaar na dato.

Deze dag werd in Zandvoort op stijlvolle wijze gevierd. Het is onmogelijk om dezelfde vreugde te voelen als toentertijd, dit wordt slechts benaderd bij het defilé van vele duizenden Canadese veteranen, in Apeldoorn gehouden. De Stichting Viering Nationale Feestdagen Zandvoort verdient op deze plaats een compliment voor het door hen gebrachte programma van die dag. 

1) De herdenkingsplechtigheid in de Nederlands Hervormde Kerk waaraan het Bergens Blaas Ensemble vakkundig muzikaal bijdroeg. Na een openingswoord door burgemeester M. R. v.d. Heijden, werd gesproken door: drs. W. K. N. Schmelzer (o.a. oud minister van Buitenlandse Zaken), de heer Hugh Gaffney (de eerste Canadees die in 1945 in Zandvoort binnenkwam en nu met familieleden overgekomen was). Leerlingen van een basisschool brachten tussentijds een tweetal voordrachten.
                 
Arend Bos
Als laatste sprak de heer A. Bos (namens de verzetsgroep 'de Kleine Patriot'). Hij zei: Zandvoort 1945 -1995. Een halve eeuw is een lange tijd, maar voor ons die de 2^e wereldoorlog hebben meegemaakt is het of het gisteren is gebeurd. Daarom kan voor ons 50 jaar heel kort zijn. de dag van de bevrijding is bij mij als een verse herinnering achter gebleven. Ik denk nog vaak terug aan die ochtend van die 5e mei 1945, nadat de Duitsers hadden gecapituleerd. Ons bevrijdingsnummer van het illegale blad 'De Kleine Patriot' waarvan ik de redactie voerde, was de nacht daarvoor gereed gekomen in een schitterende omslag in een oranje kleur uitgevoerd om het restant van de Zandvoortse bevolking het heuglijke nieuws te melden.

 

   Arend Bos

Een pot gort met rozijnen
In memoriam Cees Kuiper en ik gingen samen naar de Strandweg-bunker om daar poolshoogte te nemen. Cees was een grote vriend van mij en wij hebben samen heel wat illegale escapades ondernomen. Het was een grote geschutsbunker zoals er legio aan de kust waren gebouwd. Voor de bunker was een zonneterras aangebracht en in het midden daarvan smeulde een houtskool vuurtje, waarop een pot gort met rozijnen stond te sudderen. De bezetter had in grote haast de bunker verlaten, er was geen Duitser meer te zien. Ondanks het feit dat de lopen van de kanonnen nog dreigend naar zee gericht waren, ademde alles vrede en rust uit. Het was een warme voorjaarsdag. We deden ons tegoed aan de lekkernij, die ons werd geboden want het was de laatste maanden van de oorlog geen vetpot meer geweest. De gort met rozijnen smaakte uitstekend en op de dag van vandaag proef ik nog steeds die streling van de tong. Zo zijn er nog vele herinneringen, waaronder ook heel vervelende. 

Schaduwen van de oorlog
Wij konden het ons toen niet realiseren, die onwezenlijke sfeer van dat er een einde was gekomen aan vijf jaar ellende en verdriet. Velen van onze verzetsgroep zijn helaas overleden, kunnen dit feest niet meer meemaken, doch het kader, o.m. de drukker van de krant Cor de Vries, de politiek tekenaar van ons blad Jac.van den Bos en verspreider Jaap Schuiten hebben akte de presénce gegeven om te herdenken en onze blijdschap te tonen, omdat wij vrij zijn. De schaduwen van de oorlog zijn lang, zeer lang. Er zijn nog velen onder ons die het verdriet dat de bezetter hen heeft aangedaan met zich meedragen.

Duitse oorlogsindustrie
Vooral de mensen uit het verzet, omdat de vrede niet die wereld bracht waarop zij hadden gehoopt en dat laat ons niet los. Ook voor hen die na 1945 zijn geboren, want opgroeien na de oorlog impliceert dat de geschiedenis van je ouders of, voor de heel jongeren onder ons, je grootouders wel heel dicht bij je eigen ervaringswereld komt, maar niettemin een geschiedenis blijft die je niet zelf hebt meegemaakt, die je gezien de vele aanrakingspunten, je toch eigen moet maken. De overweldiging van ons land, de jodenvervolging, het liquideren van zigeuners, homoseksuelen en verstandelijk gehandicapten. De jonge mannen die verplicht te werk gesteld werden in de Duitse oorlogsindustrie, de strijd op zee en in de lucht. Kortom een heel onbegrijpelijke geschiedenis en steeds weer die opkomende vragen. Waarom gebeurde het zo? Hoe kon het gebeuren? Of misschien scherper gesteld: hoe konden wij het laten gebeuren? 

Pseudo-Hitler
Ik denk dat het nodig is dat wij de jeugd tonen dat er waarden en normen zijn, de moeite waard om je voor in te zetten. Wij moeten voorkomen dat de jeugd achter een pseudo-Hitler gaat aan lopen. Als wij de symbolen ervan, de hakenkruizen, de Hitlergroeten, de racistische leuzen zo nu en dan opnieuw zien verschijnen, dan toont zich daarin de machteloze frustratie, domme provocatie en hoogst ernstig te nemen demoralisatie. Ik waarschuw voor een herhaling van wat zich in de eerste helft van onze eeuw heeft afgespeeld. Men klaagt teveel over de fouten van de hedendaagse democratie, zoveel zelfs, dat de jeugd misschien denkt: "laten we het maar vernietigen." Wij moeten ook blijven herdenken. Dat zijn wij verplicht aan onze bevrijders, aan de 250.000 Nederlanders die de dood vonden, aan de 62 miljoen doden van de tweede wereldoorlog. 

Vrijheid is breekbaar
Deze vrijheid is vanzelfsprekend geworden, maar laten we ons niet vergissen, want vrijheid is breekbaar en democratie is kwetsbaar. Natuurlijk stelt u de vraag, wat moet ik er als eenling aan doen? Durf ik mijn nek uit te steken; durf ik na te denken over de problemen van vandaag, of verschuil ik me achter de zwijgende massa die ook de tweede wereldoorlog mogelijk maakte. Wij moeten er samen iets aan doen. Ons democratisch bestel biedt daartoe vele mogelijkheden en middelen. Begin daar thuis mee, op school de leraar, de voetbalclub - vooral de voetbalclub -, de vakbond, de kerkenraad en noem maar op. Ik had een enorme bewondering voor een Pater de Greeve, die als slogan na zijn praatje op de radio doorgaf: "verbeter de wereld, maar begin bij jezelf'. De bijeenkomst werd hierna besloten met het zingen van het Wilhelmus, deze keer in toonzetting van J. Bonset (1880 - 1959).

       Burgemeester M.R. van der Heijden onthult de gedenksteen welke kosteloos
                                    en belangeloos was verzorgd door de heer Lavertu.

Oude watertoren
2) Onthulling van een plaquette. Vanuit het kerkgebouw begaf men zich naar het Favaugeplein waar, exact op de plaats waar de oude watertoren stond, een plaquette onthuld werd. Deze plaquette werd door Toon Lavertu geheel belangeloos ontworpen en vervaardigd. De Jagers jachthoorngroep " 't Panneland " gaf muzikale kleur aan het geheel. De Wielervereniging Olympia bracht het bevrijdingsvuur uit Wageningen over zodat dat hier ontstoken kon worden.